Różnice w wynagrodzeniach wśród osób o odmiennej płci, ale będących na tych samych stanowiskach, to temat, o którym mówi się od wielu lat. Kobiety zazwyczaj zarabiają sporo mniej, niż ich koledzy po fachu. Okazuje się, że nie dzieje się tak po latach kariery, ale od razu po ukończeniu szkoły. Już wtedy podczas przyjmowania do pracy proponuje się im inne stawki. Z czego to wynika?
Badania wysokości zarobków w USA
Z odmienną wysokością zarobków na tych samych stanowiskach u osób różnej płci można się spotkać w każdej branży. Choć wydawałoby się, że zdarza się to po latach rozmaitych doświadczeń, okazuje się, że ma to miejsce od razu po ukończeniu studiów. W USA przeprowadzono badania, w których pod uwagę wzięto 1,7 mln studentów korzystających z federalnej pomocy studenckiej. Zebrane dane wykazały, że zaledwie w trzy lata po ukończeniu studiów mediana zarobków mężczyzn przekracza tę kobiet w prawie 75 proc. z około 11 300 programów studiów licencjackich i magisterskich na około 2000 uniwersytetach. Z kolei w prawie połowie kierunków studiów mediana zarobków absolwentów płci męskiej przewyższa zarobki kobiet o 10 proc. lub więcej – tak wykazała analiza danych absolwentów z 2015 i 2016 roku według “Wall Street Journal”.
Co więcej, dane zebrane przez Departament Edukacji (na podstawie federalnych rejestrów podatkowych absolwentów) dostarczyły dowodów na to, że różnice w wynagrodzeniach mężczyzn i kobiet często tworzą się wcześniej, niż powszechnie się uważa. Obecnie według Ministerstwa Pracy w Stanach Zjednoczonych w skali kraju kobiety w wieku produkcyjnym zarabiają średnio 82,3 centa na każdego dolara zarobionego przez mężczyznę. “Potrzebujemy kierownictwa, które to zauważy” – powiedział “Wall Street Journal” Shawn VanDerziel, prezes National Association of Colleges and Employers, czyli stowarzyszenia zawodowego zrzeszajacego tysiące pracowników akademickich biur karier oraz rekrutujących.
Zobacz także: Jak uniknąć wypalenia zawodowego? Sprawdź skuteczne rady
Różnice w wynagrodzeniach w Polsce
W lipcu tego roku została opublikowana kolejna już edycja raportu World Economic Forum “Global Gender Gap Report 2022”. Analizuje on różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami w 146 krajach świata i czterech kluczowych obszarach: rynek pracy i możliwości ekonomiczne, poziom wykształcenia, zdrowie oraz udział w życiu politycznym. Według zebranych danych w Polsce luka płacowa wynosi 8,7 proc., choć w niektórych branżach i według niektórych metodologii jest ponad dwukrotnie wyższa. W tym rankingu nasz kraj zajął 77. pozycję i 30. miejsce w Europie. To spadek o dwa oczka w porównaniu do ubiegłorocznej edycji raportu. Warto również podkreślić, że według McKinsey & Company kobiety w Polsce stanowią ponad połowę populacji i aż 66 proc. osób kończących studia wyższe, ale mają niższy udział w rynku pracy i nieproporcjonalnie mniej zarabiają.
– Przy obecnym tempie postępu potrzeba nam jeszcze około 132 lat, żeby wyprostować różnice między kobietami i mężczyznami w zakresie szeroko rozumianego gender gap. (…) Gender pay gap oznacza po prostu lukę płacową, różnicę w wynagrodzeniach, które otrzymują kobiety i mężczyźni
– mówiła w rozmowie z agencją “Newseria Biznes” dr Barbara Pawełko-Czajka z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, ekspertka z zakresu prawa pracy, kadr i płac.
Z czego wynikają różnice w wynagrodzeniach?
Ekonomiści, którzy od lat badają różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, tłumaczą, że kobiety zarabiają mniej przez wzgląd na to, że zostają matkami. Specjaliści odnoszą się do przekonania, że matki są mniej zaangażowane w swoją pracę, co wpływa na zatrudnianie, awanse i pensje. Jednak dlaczego te różnice pojawiają się już wcześniej, czyli przed założeniem rodziny? Otóż badania wykazały, że mężczyźni mają tendencję do bardziej “agresywnego” negocjowania wynagrodzeń. Ponadto kobiety niekiedy unikają ambitnych celów z obawy przed tym, że się nie sprawdzą. Nawet jeśli kobiety i mężczyźni mają identyczne kwalifikacje akademickie, kobiety częściej wybierają gorzej płatne ścieżki kariery, skupiając się na pasji, a nie wysokiej pensji. Dodatkowo ważnym czynnikiem w zróżnicowanych pensjach jest po prostu dyskryminacja. Choć to wnioski ekspertów z USA, podobnie zachowania mają miejsce również w Polsce. Mówią o tym badania przeprowadzone przez UCE RESEARCH dla Wyższych Szkół Bankowych.
– Jak pokazują wyniki badań, kobiety są mniej skłonne do ryzyka i rzadziej wykazują postawę konkurencyjną niż mężczyźni. (…) Stawki godzinowe kobiet z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym na stanowiskach, na jakich mogą pracować, np. w produkcji, rzeczywiście są niższe niż w przypadku mężczyzn. Praktyka pokazuje również, że dysproporcja w zarobkach pogłębia się na stanowiskach specjalistycznych, a także kierowniczych. To może wynikać z mniejszej skłonności kobiet do negocjacji. (…) Uważa się, że mężczyźni częściej niż kobiety wiedzą, ile zarabiają ich koledzy. A to w znacznym stopniu wpływa na skłonność do negocjacji warunków zatrudnienia. Do tego wiele kobiet woli cierpliwie czekać, aż zostaną zauważone, bo takie rozmowy są dla nich mocno stresujące
– tłumaczyła dr Małgorzata Kluska-Nowicka, ekspertka ds. zarządzania i przywództwa kobiet z Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu.
Przeczytaj również: Asertywność w miejscu pracy. Jak odmówić szefowi?
Wynagrodzenia w różnych zawodach
Wysokość gender gap zależy także od formy zatrudnienia, wieku i branży. Różnica jest wyższa w sektorach takich, jak np. IT czy ochrona zdrowia, w której (jak pokazał tegoroczny raport World Health Organization) kobiety pracujące w systemie opieki zdrowotnej zarabiają średnio o 24 proc. mniej niż mężczyźni. Jak donosi biznes.interia.pl: “Problemem jest też fakt, że panie są niewystarczająco reprezentowane w branżach specjalistycznych i wśród kadry menedżerskiej (w 2020 roku zajmowały średnio 34 proc. stanowisk kierowniczych w UE i 41 proc. stanowisk w sektorach nauki i inżynierii, według danych Eurostatu)”. Z kolei czerwcowa analiza Polskiego Instytutu Ekonomicznego pokazała, że kobiety zarabiają średnio mniej od mężczyzn na każdym etapie kariery zawodowej, ale im wyżej w hierarchii się wspinają, tym bardziej ta różnica się pogłębia.
– Branże, które są oblegane przede wszystkim przez kobiety, to najczęściej m.in. opieka, edukacja, szeroko pojęte prace biurowe etc. Zatrudnienie w tych branżach często wiąże się właśnie z niskimi zarobkami. (…) Analizując sektor prywatny, widzimy większe dysproporcje niż w publicznym, ponieważ pracodawca często kształtuje swoją politykę wynagrodzeń w sposób niejasny dla pracowników. Tu można dopatrzyć się różnic w zarobkach sięgających nawet 20 proc., zwłaszcza na stanowiskach specjalistycznych i wśród wyższej kadry menedżerskiej. Według analiz, które przytacza PIE, jeżeli te zarobki wśród kadry kierowniczo-zarządzającej miałyby się zrównać, potrzebujemy na to aż 267,6 lat
– powiedziała dr Barbara Pawełko-Czajka w rozmowie z “Newseria Biznes”.
Sprawdź też: Jaki wpływ na kreatywność ma nuda? “Daje nam możliwość pewnej refleksji”
