Nowelizacja kodeksu pracy z 25 kwietnia 2023 roku wprowadziła istotną zmianę dotyczącą urlopów. Ód tego dnia pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę mają dwa dodatkowe dni wolne od pracy w przypadku wystąpienia nieprzewidywanych, losowych zdarzeń. Sprawdzamy, czym jest urlop z powodu siły wyższej.
Przeczytaj również: Luka kompetencji na rynku pracy. Pracodawcy oczekują trudności rekrutacyjnych
Urlop na żądanie do kwietnia 2023 roku stanowił jedyna możliwość nagłej nieobecności pracy w przypadku niespodziewanych zdarzeń. Wraz z nowelizacją kodeksu prawa z dnia 25 kwietnia 2023, pracownicy zyskali możliwość wykorzystania dwóch dodatkowych dni urlopowych w ściśle określonych przypadkach. Chodzi tutaj o uwzględniony w przepisach urlop z powodu siły wyższej.
Istotną kwestią jest określenie, czym właściwie jest „siła wyższa”. Jej definicja nie została jasno określona w przepisach, jednak z art. 148 Kodeksu pracy wynika, że w jej przypadku muszą być spełnione cztery warunki:
- Musi dotyczyć spraw rodzinnych
- Powodem jest choroba lub wypadek
- Sytuacja jest nagła i była nie do przewidzenia
- Obecność pracownika jest niezbędna, aby załatwić daną sprawę
Oznacza to, że cztery powyższe warunki muszą być spełnione, aby pracownik mógł skorzystać z urlopu z powodu siły wyższej. W takim przypadku, urlop z powodu siły wyższej może być wykorzystany np. gdy członek rodziny ulegnie wypadkowi i jest mu niezbędna natychmiastowa pomoc, ale nie w przypadku, gdy będzie potrzebował transportu do lekarza na umówioną wcześniej wizytę. Urlop z powodu siły wyższej można wziąć również z powodu choroby dziecka lub niespodziewanej awarii w domu, gdzie obecność pracownika na miejscu jest konieczna.
Kto może wziąć urlop z powodu siły wyższej?
Przepis dotyczący urlopu od siły wyższej znajduje się w Kodeksie Pracy. Oznacza to, że obowiązuje on tylko osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Urlop może być wykorzystany przez osoby pracujące w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.
Jednocześnie osoby zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej nie posiadają możliwości skorzystania z urlopu z powodu siły wyższej, chyba że pracodawca zgodzi się na udzielenie takiej formy urlopy. Nie jest jednak do tego prawnie zobowiązany.
Przeczytaj również: Stanowiska, które warto mieć na oku. To najbardziej poszukiwane zawody branży mody w 2024 roku
Urlop z powodu siły wyższej – kiedy można wykorzystać?
Urlop z powodu siły wyższej udzielany jest w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu całego roku kalendarzowego. Warto podkreślić, że nie jest to dzień w pełni wynagradzany. W przypadku urlopu z powodu siły wyższej pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia wynoszącego połowę stawki godzinowej.
Z urlopu mogą skorzystać osoby zatrudnione w niepełnym wymiar godzin. Wówczas wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danego pracownika.
Wniosek o urlop z powodu siły wyższej
W przypadku pojawienia się siły wyższej, pracownik musi złożyć odpowiedni wniosek do pracodawcy, by móc skorzystać z urlopu. Wniosek może być złożony w formie ustnej, pisemnej lub elektronicznej. Kodeks pracy jasno nie określa obowiązkowej formy, w jakiej dokument musi być złożony.
Czy pracownik musi informować o powodzie urlopu? Tego kodeks pracy również nie określa, zatem wniosek może zawierać jedynie informację o tym, że chęć skorzystania z urlopu spowodowana jest pilną rodzinną sprawą spowodowaną chorobą lub np. wypadkiem członka rodziny, gdzie konieczna jest natychmiastowa obecność pracownika.
Kodeks pracy mówi, że pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia z powodu siły wyższej na wniosek pracownika. Oznacza to, że pracodawca nie ma prawa odmówić pracownikowi tego rodzaju urlopu, jeśli ten złożył odpowiedni wniosek. Warto zaznaczyć, że wniosek musi być złożony najpóźniej w dzień rozpoczęcia urlopu.
Urlop na żądanie, a urlop z powodu siły wyższej – różnice
Na wstępie warto podkreślić, że urlop z powodu siły wyższej nie jest zastępstwem urlopu na żądanie. Kodeks pracy przewiduje aktualnie te dwie formy urlopu, z których mogą skorzystać pracownicy zatrudnieni na mocy umowy o pracę.
W przypadku urlopu na żądanie pracownik nie musi udzielać informacji o powodzie skorzystania ze zwolnienia. Nie jest również zobowiązany do składania wniosku, a o chęci wzięcia urlopu może poinformować ustnie lub telefonicznie. Wnioski o oba urlopy mogą być złożone najpóźniej w dniu rozpoczęcia zwolnienia. W przeciwieństwie do urlopu z powodu siły wyższej, pracodawca ma możliwość odmowy udzielenia urlopu na żądanie.
Urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego i przysługuje on pracownikowi na maksymalnie 4 dni urlopu z puli wszystkich dni wolnych w danym roku kalendarzowym. Urlop w przypadku siły wyższej jest natomiast dodatkowym zwolnieniem, rozszerzającym urlop o dodatkowe 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym.
Zdjęcie główne: Unsplash
Przeczytaj również: Najbardziej prestiżowe dzielnice Warszawy
