„Polskie marki dały przykład jak powinien zachować się przedsiębiorca w obliczu kryzysu” – mówi Agnieszka Oleksyn-Wajda, dyrektorka Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska Uczelnia Łazarskiego. O tym, jak powinny wyglądać działania CSR w sytuacji kryzysowej rozmawia z Ulą Wiszowatą.
Tydzień temu, we czwartek nad ranem, Rosja zaatakowała Ukrainę. Wieczorem rozpoczął się tydzień mody w Mediolanie, dom mody Prada pokazał swoją kolekcję jakby nic się stało. Do dziś pokazy odbywają się planowo a goście relacjonują je w mediach społecznościowych. Co o tym myślisz?
Zderzenie tych scen jest druzgocące i wręcz surrealistyczne, szczególnie dla nas Polaków, będących blisko tragicznych wydarzeń rozgrywających się na terytorium naszego sąsiada – Ukrainy. Nasze odczucia potęgowane są dodatkowo poczuciem zagrożenia i niepewnego jutra. Nie sposób przejść obojętnie obok sytuacji naszych sąsiadów, tym bardziej, że wciąż nosimy w sobie trudną historię naszego kraju z okresu wojny. Codzienne informacje w telewizji i w radio, relacje i materiały na portalach informacyjnych i w mediach społecznościowych powodują, że wojna na Ukrainie toczy się właściwie na naszych oczach. Zdjęcie Poliny, która została zabita wraz ze swoimi rodzicami już chyba na zawsze zostanie w mojej głowie. Dziewczynka miała 10 lat i była w 4 klasie. Mój młodszy syn jest jej rówieśnikiem. Ludzie, którzy stoją kilka dni na granicy to nasi rówieśnicy. To rówieśnicy naszych rodziców, znajomych, dzieci. Widzimy w nich siebie. Z drugiej strony dokładnie w tym samym czasie Instagram przepełniony jest kolorowymi relacjami z pokazów mody, które obecnie mają miejsce podczas fashion weeków. I podczas tych pokazów nie widać, ani nie słychać słów czy znaków wsparcia dla ofiar wojny.
Mediolan dzieli od Lwowa zaledwie 1500 km, tymczasem koncerny modowe na razie milczą. Jak rozumieć tę ciszę? Jak biznes modowy powinien reagować w takich chwilach?
Nikt nie ma opracowanej strategii i wzoru zachowań dla biznesu w momencie, gdy wybucha wojna. To, co mi natychmiast przychodzi do głowy, to przytoczenie słów Władysława Bartoszewskiego „Jeśli nie wiesz, jak się zachować, to na wszelki wypadek zachowaj się przyzwoicie”. Życie w zachodniej Europie toczy się dalej bez większych zmian, bo nie ma obawy o naruszenie spokoju i dobrobytu. Biznes, którego celem jest generowanie zysku, dawanie ludziom pracy i środków utrzymania również musi działać. Wydarzenia takie jak fashion week są przygotowywane z dużym wyprzedzeniem, angażują mnóstwo ludzi. Dodatkowo biznes mody jest na świeczniku ze względu na swoją specyfikę – kreatorzy mody tworzą projekty, które traktują jak sztukę, a pokazy – jak wydarzenia eksponujące tę pracę. Trudno nagle tyle miesięcy pracy „schować do szuflady”. Nie ma w tej sytuacji biało-czarnych rozwiązań. Ale można przecież znaleźć sposób, by podkreślić szacunek dla ofiar wojny i okazać swoją solidarność. Trudno w obecnej sytuacji udawać, że nic nie dzieje. Giorgio Armani oddał hołd Ukrainie i Ukraińcom robiąc swój pokaz bez muzyki, w kompletnej ciszy. Miało to znaczenie symboliczne. W gruncie rzeczy niewielki gest, ale wymowny i zauważalny. Mam nadzieję, że za przykładem Armaniego pójdą jeszcze inni. Wyrażenie szacunku, wsparcia i udzielenie pomocy dla Ukrainy w obecnej sytuacji stanowi oczywisty przykład społecznej odpowiedzialności biznesu. A to właśnie odpowiedzialność biznesu tak mocno podkreślana jest przecież w sektorze mody. Wolność, prawa człowieka, pracownika, poszanowanie dla planety, zdrowia i środowiska stanowiły priorytety w sektorze mody. Potęgowały je postulaty o wrażliwość, empatię, transparentność. To jest moment, kiedy od słów można przejść do czynów.
Przypomnijmy więc czym jest społeczna odpowiedzialność biznesu.
To odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo oraz środowisko. Powinna być ona zapewniania przez przejrzyste i etyczne postępowanie, które przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym dobrobytu i zdrowia społeczeństwa. Innymi słowy – to takie prowadzenie biznesu, które nie tylko przynosi efekty ekonomiczne, ale również jest etyczne. Społeczna odpowiedzialność biznesu obejmuje m.in. otoczenie rynkowe, ochronę środowiska czy otoczenie publiczne. Karta Narodów Zjednoczonych w preambule w pierwszym zdaniu stanowi, że priorytetem jest chronienie przyszłych pokoleń od klęski wojny. Artykuł pierwszy Karty stanowi, że celem ONZ jest utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, tłumienie ataków agresji i naruszeń pokoju, łagodzenie sporów pokojowymi sposobami. Zgodnie z preambułą do Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030, celem tej strategii jest również wzmocnienie powszechnego pokoju. Dokument ten określa 17 celów zrównoważonego rozwoju i 169 związanych z nim zadań w 5 obszarach. Celem 16-tym jest promowanie pokojowe i inkluzywne społeczeństwa. Dziś to właśnie ten obszar powinien wybrzmieć wyjątkowo wyraźnie i głośno – zarówno we wsparciu wyrażonym słowem, jak i czynem.
Jak w obecnej sytuacji oceniasz działania, które podejmują polskie firmy?
Obserwuję polskie firmy, również odzieżowe: małe butikowe, średnie oraz największych graczy na rynku. Większość podejmowała realne działanie. Przekazywano wsparcie pieniężne na zapewnienie potrzeb Ukraińcom, na organizacje wspierające poszkodowanych, organizowano transport leków, jedzenia, i innych najpotrzebniejszych rzeczy, organizowano wsparcie dla pracowników czy nawet nowe miejsca pracy oraz tymczasowego pobytu. To jest odpowiedzialność społeczna biznesu, która nie jest starannie opracowana, a wynika z potrzeby serca i tragicznych okoliczności. To przykład jak powinien zachować się przedsiębiorca w obliczu kryzysu.
Firma LPP, którą konflikt na Ukrainie dotknął bezpośrednio, już uruchomiła działania swojej fundacji, a szkoła projektowania i ubioru MSKPU zadeklarowała, że umorzy czynsz za drugi semestr studentom z Ukrainy. Czy tak Twoim zdaniem powinien wyglądać CSR w praktyce?
Odpowiedzialność społeczna biznesu, a także uczelni jest w tych przypadkach godna pochwały i naśladowania. I cieszy, że także inne firmy i uczelnie stanęły na wysokości zadania w tym temacie. Zbiórki pieniężne, punkty wsparcia dla osób z Ukrainy, udzielnie pomocy psychologicznej i psychiatrycznej to inne przykłady takich dobrych praktyk ośrodków edukacyjnych i biznesu. Najwięksi gracze polskiego rynku mody mają największe możliwości wsparcia i chwała im za to, że niosą pomoc. Takie postawy pamięta się przez długi czas. Ale są też mniejsze firmy odzieżowe, z mniejszymi możliwościami, które stają na wysokości zadania. Przeznaczenie środków na pomoc humanitarną zamiast na cele związane z kampanią nowej kolekcji to znaczący gest wsparcia.
Odpowiedzialność biznesu ma różne oblicza, dotyczy różnych zagadnień i obszarów. Promowanie pokoju nie było dotąd często podnoszone, bo było oczywistością. W momencie, kiedy stało się priorytetem, bo ta wolność jest na naszych oczach odbierana, uważam, że wszyscy przedsiębiorcy, którzy podkreślają znaczenie CSR w swoich strukturach powinni w obecnej chwili choćby w minimalnym stopniu dać temu wyraz. Nie było dotąd bardziej doniosłej chwili, by wsparcie, etyka i pomoc ze strony przedsiębiorstw mogły tak wyraźnie wybrzmieć. Teraz jest czas, by wykazać się jako odpowiedzialny społecznie biznes, wrażliwy dla naruszanie praw i wolności, gotowy na wsparcie i umocnienie powszechnego pokoju.
Agnieszka Oleksyn-Wajda– Dyrektor Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska. Współtwórca i kierownik Akademii Biznesu i Prawa w Sektorze Mody oraz studiów podyplomowych Prawo w Biznesie Nowych Technologii. Twórca i kierownik studiów podyplomowych Prawo Ochrony Środowiska na Uczelni Łazarskiego. Radca prawny. EU Climate Pact Ambassador powołany przez Komisję Europejską. Wiceprezes Zarządu Związku Przedsiębiorców Przemysłu Mody Lewiatan oraz członek Sektorowej Rady ds. Kompetencji Przemysłu Mody i Innowacyjnych Tekstyliów. Członek Komitetu CSR we Francusko-Polskiej Izbie Gospodarczej (CCIFP). Autorka publikacji, raportów oraz analiz w zakresie wpływu branży mody na środowisko naturalne. Prelegentka i organizatorka konferencji, wykładowczyni. Mentorka i ambasadorka Programu Mentoringowego 2021 Fundacji Liderek Biznesu. Mentorka Programu „Ambasador Zrównoważonego Rozwoju Stowarzyszenia Narodów Zjednoczonych w Polsce (edycja studencka)”.
