“Dziesięć lat temu dowiedziałyśmy się, że przemysł odzieżowy jest pełen niejasności, wyzysku i zagrożeń, i że musi przejść radykalną zmianę. Gdy w 2013 r. tworzyłyśmy organizację Fashion Revolution, wiedziałyśmy, że pozytywne działania mogą zwiększyć przejrzystość mody i wyzwolić pożądane przemiany w przemyśle odzieżowym”. Założycielki organizacji Fashion Revolution podsumowują najważniejsze zmiany, które na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat dokonały się w modzie.
Gosia Przewalska: Kary za oszukiwanie klientów
W marcu 2022 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ukarał trzy polskie firmy za podawanie fałszywego składu tkanin na metkach. Prezes UOKiK nałożył kary finansowe w wysokości 962 068 zł na firmę Kubenz, 1 105 428 zł na Recman oraz 42 930 zł na Dastan Logistic.
Producenci wprowadzali kupujących w błąd, co zostało potwierdzone w analizach laboratoryjnych. Wybierając odzież, klienci kierują się informacjami podanymi przez producenta, ponieważ to na nim spoczywa pełna odpowiedzialność za wiarygodność podawanych danych. Klient nie ma możliwości samodzielnej weryfikacji składu. Był to pierwszy w historii wyrok dotyczący wprowadzania konsumentów w błąd przy podawaniu składu ubrania.
Jak wynika z raportu UOKiK „Odzież wierzchnia. Wyniki kontroli”, w którym zbadano skład 694 kurtek i płaszczy dla dorosłych, w 24 proc. przypadków stwierdzono nieprawidłowości. Badania laboratoryjne wykazały, że w co drugim przypadku skład podany na metce był nieprawdziwy. Kwestia odpowiedzialności za informacje wskazywane konsumentom jest w handlu fundamentalna. Nałożenie kar finansowych jest wyraźnym sygnałem wysłanym do branży, że oszustwa w tym zakresie będą ujawniane, a kary nie będą tylko symboliczne.
Przeczytaj również: Co zrobić, gdy skład odzieży nie jest zgodny z deklarowanym na metce?
Agnieszka Wąsowska-Telega: Moda cyrkularna w Polsce
Na początku tego roku nasza organizacja wydała publikację „Transformacje. Raport o modzie cyrkularnej w Polsce”, której celem było zarysowanie obecnej sytuacji w szeroko rozumianej branży
mody. Pogłębiona analiza interesariuszy, kontekst historyczny i omówienie teoretycznych definicji związanych ze współczesnymi modelami konsumpcji zarysowały tło, na którym umieściłyśmy realne wyzwania: technologiczne, biznesowe, edukacyjne i zdrowotne.
Jednak niezależnie od tego, czy omawiałyśmy technologie przetwarzania poliestru, czy istniejące przepisy prawa zakazujące reklamy propagującej nieekologiczny model konsumpcji, czy branżowe inicjatywy dążące do eliminacji wybranych problemów w obszarze opakowań, jeden wniosek nasuwał się zawsze: państwo polskie nie działa w tym obszarze. Brakuje regulacji, norm i ram prawnych, które pozwoliłyby nie tylko rozwijać procedury związane ze zbiórką i przetwarzaniem tekstyliów, ale też tworzyć i testować nowe modele biznesowe, inwestować w edukację branżową i w innowacje, testować je i skalować najlepsze z nich. Widać też niekontrolowany rozwój szarej strefy przetwarzania tekstyliów, który rodzi ogromne zagrożenie pożarowe w Polsce. Skalę problemu dobrze obrazuje przypadek nielegalnego składowiska w Kamieńcu w gminie Cewice.
W kwietniu 2023 r. nasz raport o cyrkularnej modzie zaprezentowałyśmy podczas spotkania Zespołu ds. Zrównoważonej Mody działającego w ramach UN Global Compact Network Poland, która to organizacja objęła publikację patronatem. Rozmowy, które toczyły się później, pozwalają sądzić, że branża dojrzewa, by oddolnie tworzyć propozycje rozwiązań systemowych i prawnych, które przyczynią się do rozwoju cyrkularnej mody w Polsce. Cieszymy się, że możemy być częścią tego ruchu.
Natalia Parandyk: Moda cyfrowa
Kiedy w 2021 r. Adidas jako jeden z liderów przemysłu mody wypuścił swoją kolekcję NFT, oczy branży zwróciły się ku technologii. Od tamtego czasu zdążyliśmy zachwycić się koncepcją Metaverse, zbudować społeczność na Discordzie Prady, a w tym roku zapytać Chat GPT — czy cyfrowa moda jest zrównoważona? Jak podaje National Retail Federation, tylko w 2022 r. konsumenci w USA zwrócili towary o łącznej wartości około 816 mld dolarów, a najczęstszymi przyczynami były: zły rozmiar, kolor lub po prostu błędne wyobrażenie o produkcie.
Odpowiedzią na problem zwrotów generujących gigantyczne ilości dwutlenku węgla może okazać się technologia AR. Na augmented reality opiera się działanie wirtualnych przymierzalni, z których coraz częściej możemy korzystać w internetowych sklepach odzieżowych. Jednym z plusów wprowadzenia tej technologii może być znacząca redukcja zwrotów, a co za tym idzie — eliminacja znacznej ilości dwutlenku węgla generowanego podczas transportu i magazynowania towarów.
Według ostatnich badań przeprowadzonych przez firmę Alter Agents, która przepytała ponad 4000 kupujących w USA, Wielkiej Brytanii, Francji i Arabii Saudyjskiej, aż dwie trzecie konsumentów, którzy — podejmując decyzję o zakupie — korzystali z technologii AR, rzadziej zwracało kupione ubrane.
Dagmara Łacny: ubrania będą trwalsze i nie będą lądować na wysypiskach
W ubiegłym roku Unia Europejska ogłosiła strategię na rzecz zrównoważonych tekstyliów — Strategy for Sustainable and Circular Textiles, która ma promować przejrzystość, cyrkularność i zrównoważony rozwój w sektorze odzieżowym. UE w końcu dostrzegła, że mamy ogromny problem z wyrobami tekstylnymi, który trzeba jak najszybciej rozwiązać. Zgodnie z wytycznymi do 2030 r. tekstylia, które będą sprzedawane na rynku europejskim, powinny być trwałe, szyte w dużej mierze z włókien pochodzących z recyklingu, wolne od szkodliwych substancji, produkowane w sposób przyjazny dla środowiska i z poszanowaniem praw socjalnych osób, które pracują w całym łańcuchu dostaw. Strategia wychodzi naprzeciw konsumentom, którzy do tej pory nie mieli możliwości albo szerokiego dostępu do naprawy odzieży czy jej ponownego użycia. Dzięki wprowadzeniu tych wymogów z rynku powinny zniknąć „jednorazowe” ubrania, które nie będą spełniać powyższych kryteriów.
Czy będzie to oznaczać koniec szybkiej mody? Pewnie nie nastąpi to tak szybko, jak byśmy chcieli, ale na pewno sprawi, że marki odzieżowe będą bardziej odpowiedzialne za produkowane w nadmiarze ubrania — od mądrego projektowania po cyrkularne rozwiązania, dzięki którym wrócą do obiegu. W zaproponowanej strategii zabrakło ważnej kwestii godnych wynagrodzeń dla pracowników, ale lukę tę starają się wypełnić organizacje pozarządowe i obywatele, którzy podpisują się pod kampanią Good Clothes Fair Pay.
Przeczytaj również: Do 2030 szybka moda ma zostać wyeliminowana na rzecz sektora cyrkularnego i długotrwałych produktów
Ania Wesołowska: Sprawiedliwe wynagrodzenie podstawowym prawem człowieka, nie luksusem
Problem głodowych pensji obecny jest w przemyśle odzieżowym od dawna. Niestety, sytuacja, zamiast zmieniać się na lepsze, pogarsza się, ponieważ firmy nie czują się w obowiązku zapewnienia pracownikom godnych wynagrodzeń. Jak rozwiązać tę sytuację? Zmiany potrzebne są na samej górze. Właściciele marek nie mogą nieustannie wymagać od dostawców obniżania kosztów produkcji i uzyskiwać ceny na bardzo niskim poziomie, a jednocześnie czerpać ogromne zyski. Musimy pilnie wprowadzić regulacje, które poprawią sytuację finansową pracowników branży odzieżowej.
Unia Europejska jest największym konsumentem ubrań, a większość z nas, kupując ubrania, często nieświadomie przyczynia się do utrzymania niskich płac w branży. Możemy to zmienić!
Kampania Good Clothes Fair Pay, utworzona w ramach Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej, pozwala nam domagać się od KE utworzenia nowych przepisów przez Komisję Europejską. Uchwalone dzięki tej petycji przepisy będą miały globalny wpływ i będą dotyczyły wszystkich marek działających na rynku UE, niezależnie od tego, gdzie są produkowane ich ubrania.
Anna Zagórska: ACCORD, czyli bezpieczeństwo w miejscu pracy
Tragiczne wydarzenia w kompleksie Rana Plaza z 2013 r. były siłą napędową dla Porozumienia Bangladeskiego (ACCORD). Jest to niezwykle istotne, globalne porozumienie pomiędzy markami (firmami branży odzieżowej), związkami zawodowymi i organizacjami dbającymi o prawa pracownicze na rzecz poprawy bezpieczeństwa w fabrykach produkujących odzież w Bangladeszu. Warto podkreślić, że na początku tego roku podpisano analogiczne porozumienie odnośnie do fabryk pakistańskich.
Fundamentem porozumienia jest przeprowadzanie inspekcji i remontów w fabrykach odzieży oraz szkoleń, głównie w zakresie bezpieczeństwa pracy. Wszystko to ma przyczynić się do poprawy warunków pracy w tym sektorze: aby pracownice i pracownicy nie musieli obawiać się np. pożarów w miejscach zatrudnienia, a także by infrastruktura oraz wyposażenie były odpowiednio przystosowane do ich potrzeb i specyfiki branży. To ważny krok w stronę normalizacji i standaryzacji warunków pracy w przemyśle odzieżowym.
Podpisanie pakistańskiego ACCORD eksperci uważają za świadectwo globalnej ekspansji międzynarodowego już porozumienia, które wychodzi od założeń tzw. Porozumienia Bangladeskiego. Planowane jest wprowadzenie podobnych umów i wzajemnych zobowiązań także w kolejnych krajach. Porozumienie wygasło po raz pierwszy w 2018 r., potem zostało przedłużone do 2021 r. W sierpniu 2021 r. porozumienie kolejny raz przedłużono, a także nadano mu status dokumentu międzynarodowego.
Anna Migacz Lesińska: Transparentność małych lokalnych marek
W świecie, w którym palącym problemem są zmiany klimatyczne i konieczność wprowadzenia wielu modyfikacji w tym, jak projektujemy poszczególne branże i prowadzimy firmy, coraz ważniejsza staje się transparentność, czyli przejrzystość w biznesie. Małe firmy odgrywają w tym procesie ważną rolę — są pionierami zmian, zarówno w produkcji, jak i w sposobie mówienia o swoich działaniach. Często służą jako wzór dla innych, czasami większych przedsiębiorstw.
Małe firmy mogą mieć łatwiejszy start we wdrażaniu i utrzymaniu zasad transparentności w swoich działaniach. Bywają bardziej elastyczne, szybciej dostosowują swoje procesy produkcyjne, skracają łańcuch dostaw poprzez dobór lokalnych dostawców i w ten sposób zmniejszają negatywny wpływ na środowisko naturalne.
Transparentność nie zawsze jest łatwa, ale jest bezcenna w budowaniu relacji z klientami, dostawcami i podwykonawcami.
Szczerość, przejrzystość i odpowiedzialność za środowisko są dziś kluczowe, a konsumenci są coraz bardziej świadomi wpływu swoich wyborów na planetę. W miarę swoich możliwości doceniają i wybierają firmy, które produkują w sposób etyczny, odpowiedzialny i przyjazny dla środowiska naturalnego. Konsumenci wiedzą, że jakość to wartość. Mam nadzieję, że małe firmy do podejmowania takich działań zachęci fakt, że ci, którzy wprowadzają zmiany w kierunku świadomej zrównoważonej produkcji, zyskują przewagę konkurencyjną i mają większe szanse na sukces.
Zdjęcie główne: mat. prasowe Fashion Revolution Polska
Przeczytaj również: Quiet Luxury: jak nowy trend na dyskretny luksus ma się do mody zrównoważonej?
