PRAWO W MODZIE: Były pracownik odszedł z klientami?

Znasz ten problem? Były pracownik odszedł z klientami – lub konkurencja Ci ich nagminnie „podbiera”? Pomimo tego, że można wcześniej zabezpieczyć się przed tymi działaniami, takie czyny mogą zostać uznane za niedozwolone także na mocy obowiązującego prawa.

Artykuł ten stanowi rozwinięcie mojej poprzedniej publikacji, gdzie opisałem przypadek Employee poaching, czyli podkradania pracowników przez konkurencję.

Sytuacja, gdzie aktualny lub były pracownik zabiera ze sobą lub „podkrada” klientów jest bardzo dotkliwa dla pracodawców. Zarówno ze względów emocjonalnych, ale przede wszystkim finansowych. W pracy prawnika spotykam się z takimi przypadkami stosunkowo często. Ostatnio coraz częściej. Pracodawcy niestety nie zawsze wiedzą, co mogą zrobić w takich sytuacjach. A więc to samo życie inspiruje mnie do tworzenia kolejnych artykułów.

Umowa o pracę

W przypadku, gdy z Twoim pracownikiem wiąże Cię stosunek pracy podczas naruszenia przez niego Twoich interesów – możesz posiłkować się Kodeksem pracy i zasadą w nim wyrażoną, tj. dbania o dobro zakładu pracy, chronienia jego mienia oraz zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 §2 k.p.).

Wskazany obowiązek dbania o dobro zakładu pracy dotyczy także podejmowania się działań konkurencyjnych w pewnych przypadkach – dla przykładu:

świadczenie przez członka zarządu spółki usług na rzecz podmiotu konkurencyjnego wobec tej spółki narusza obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy – wyrok z dnia 6 listopada 2009 r., III PK 43/09, OSNP 2011, nr 11-12, poz. 149.

oraz

Prowadzenie przez pracownika działalności konkurencyjnej już samo w sobie narusza interesy pracodawcy, albowiem pracownik działając na tym samym rynku konsumenckim posiada wiedzę nabytą u pracodawcy z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, którą wykorzystuje prowadząc własną działalność gospodarczą. – wyrok z dnia 29 kwietnia 2010 r., III APa 3/10

Były pracownik

W przypadku byłego pracownika na podstawie umowy o pracę powyższe przepisy nie znajdą zastosowania. W takich okolicznościach musisz posłużyć się Ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, o czym w kolejnym punkcie.

W celu zabezpieczenia swoich praw po tym, jak wygasł między wami stosunek pracy, możesz zastosować w umowie o pracę odpowiednie postanowienia lub odrębną umowę o zachowaniu poufności oraz zakazie konkurencji.

>>>Przeczytaj również: Zakaz konkurencji w umowie o dzieło i zlecenia

Umowa zlecenia i o dzieło

O ile managerowie oraz inni kierownicy zatrudniani są najczęściej na umowy o pracę – innych pracowników zatrudnia się przeważnie na umowy o dzieło, zlecenia lub B2B. Biorąc pod uwagę to, kto ma jaki dostęp do danych firmy, każdy z pracowników mający dostęp do klienta może działać na Twoją szkodę w zakresie w jakim dzisiaj poruszam w artykule.

Wspomniałem wcześniej o umowie o pracę. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji znajdzie zastosowanie także wtedy, gdy zatrudniałeś współpracowników np. na umowę zlecenia. W takich okolicznościach przepisy prawa pracy nie będą miały zastosowania – ale Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji już tak.

Poddając powyższą Ustawę analizie pod kątem „podkradania” klientów przez aktualnych i byłych pracowników, niezależnie od stosunku Was łączącego, mamy możliwość skorzystania z wielu dróg. Mogą być one również stosowane łącznie – zależnie od Twojej sytuacji (np. pismo wzywające lub pozew oparty o wiele podstaw prawnych).

Art.  3. Czyny nieuczciwej konkurencji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

Art.  11. Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego – przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy.

Art.  12. Przejmowanie pracowników i klientów

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
2. Czynem nieuczciwej konkurencji jest także nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.

Baza klientów jest tajemnicą

Bazę danych jaką jest lista klientów można uznać za tajemnicę przedsiębiorstwa. Trzeba jednakże dochować kilku podstawowych przesłanek, które wynikają wprost z Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Nakłanianie klientów

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku art. 12, który wprost wskazuje na przejmowanie klientów musi dojść do nakłaniania Twojego klienta do przejścia do innego przedsiębiorcy. Nakłaniania, czyli do aktywnego działania na rzecz pozyskania go do własnego przedsiębiorstwa.

Jak już wskazałem w poprzednim artykule, każdy ma gwarancję wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy – nakłanianie w tym wypadku jest istotną przesłanką do zastosowania wskazanego powyżej przepisu.

Oferowanie korzystnych warunków i poszukiwanie lepszych ofert oraz zachęcanie do podjęcia współpracy nie jest „per se” nieuczciwe, bowiem dopiero okoliczności towarzyszące takim działaniom mogą przesądzić o takiej ocenie. (…) przykładem nieuczciwości będzie odejście od przedsiębiorcy pracownika, który podjął działalność gospodarczą na własny rachunek, kierując swoje oferty do klientów byłego pracodawcy. Jeśli temu działaniu towarzyszy pewien nacisk i zniechęcenie innych osób do dotychczasowego kontrahenta, to można uznać że został popełniony czyn z art. 12 ust. 2 u.z.n.k. – wyrok SA w Gdańsku z dnia 22 kwietnia 2008 r. I ACa 1467/07

Pracownik podczas pracy dla Ciebie pozyskuje znajomości oraz rozbudowuje swoją sieć kontaktów. Musisz wiedzieć, że:

„wykorzystywanie kontaktów towarzyskich w celu pozyskania klienteli, nie przesądza o łamaniu klauzul generalnych, których powinien przestrzegać uczciwy kupiec. Wykorzystywanie przez pracownika we własnej działalności gospodarczej informacji, co do których pracodawca nie podjął działań niezbędnych w celu zachowania ich poufności, należy traktować jako wykorzystywanie wiedzy powszechnej, co do której przedsiębiorca nie ma żadnych ustawowych uprawnień” (wyrok SA w Gdańsku z dnia 22 kwietnia 2008 I ACa 1467/07).

Warto zwrócić uwagę, że były lub aktualny pracownik może nakłaniać Twoich klientów w ramach prowadzonej przez siebie działalności – lub robić to dla kogoś innego.

Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji

Podczas nakłaniania klientów do odejścia i podjęcia się współpracy z innym podmiotem może dochodzić także do czynu nieuczciwej konkurencji jakim jest rozpowszechnianie nieprawdziwych wiadomości o swoim (byłym lub aktualnym) pracodawcy, w celu przysporzenia sobie korzyści lub wyrządzenia szkody pracodawcy.

Katalog jest otwarty – ale takimi wiadomościami będą w szczególności nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje o:

1. osobach kierujących przedsiębiorstwem;
2. wytwarzanych towarach lub świadczonych usługach;
3. stosowanych cenach;
4. sytuacji gospodarczej lub prawnej.

Jak się zabezpieczyć?

Pomimo tego, że zatrudnienie pracownika na podstawie umowy o pracę pozwala Ci podjąć już określone kroki w przypadku pewnych naruszeń – a gdy Twój były pracownik prowadzi działalność gospodarczą możesz zastosować Ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, warto stosować odpowiednie umowy pozwalające na szybsze dochodzenie swoich roszczeń.

Najważniejszym zabezpieczeniem własnych praw jest wdrożenie w swojej działalności umowy o zakazie konkurencji oraz umowy o zachowaniu poufności (NDA).

Powyższe umowy pozwolą zabezpieczyć Cię przed byłym pracownikiem, który będzie chciał współpracować wprost z Twoimi klientami – lub z klientami z Twojej branży. Oczywiście, o ile odpowiednio zostaną sporządzone i wdrożone.

Ponadto będziesz miał możliwość ograniczenia Twojego pracownika chcącego wykorzystać informacje objęte tajemnicą w Twojej firmie a mogące pomóc mu w zdobyciu intratnych przetargów w których również startujesz – lub podebrać Twoich własnych klientów np. oferując im lepsze, mniejsze stawki za wykonaną usługę.

Powyższe umowy zabezpieczą Cię także przed innym przykrymi „konsekwencjami” odejścia Twojego pracownika. Takie umowy bardzo często stosuje się przy zatrudnianiu managerów oraz innych osób mających dostęp bezpośrednio do klientów oraz ważnych i poufnych informacji.

Powyższe umowy opisałem także w artykułach:

1. Umowa o zachowaniu poufności (NDA)
2. Milion sposobów, które ochronią Twój pomysł na biznes lub produkt
3. Zakaz konkurencji w umowie o dzieło i zlecenia

Jakie roszczenia może mieć pokrzywdzony?

W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

1. zaniechania niedozwolonych działań;
2. usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3. złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4. naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6. zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Warto zwrócić uwagę, że do naruszenia nie musi dojść – wystarczy samo zagrożenie naruszenia.

Pozbawienie wolności do lat 2

Z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa – oprócz roszczeń wskazanych powyżej – wiąże się także odpowiedzialność innego rodzaju.

Art. 23. Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa

1. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto, uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej.

Mam nadzieję, że powyższy artykuł nie przydał Ci się i nie będziesz potrzebował pomocy w tej sprawie. Możesz odwdzięczyć się udostępniając go dalej w swoich sieciach społecznościowych.