Często znajdujemy się w sytuacji gdzie reguły gry ulegają zmianom pod wpływem różnych czynników, a my przecież zaczęliśmy już pracę nad projektem. Co wtedy? Czy mamy możliwość odwrotu lub zmiany umowy jaką podpisaliśmy?
Umowa o dzieło uregulowana jest w Kodeksie cywilnym. To właśnie w tej ustawie zawarte zostały podstawowe regulacje dotyczące możliwości podniesienia wynagrodzenia.
Wynagrodzenie kosztorysowe
Sąd lub strony mogą je podwyższyć, gdy:
1) na wysokość ostatecznego wynagrodzenia mają wpływ ewentualne zmiany wysokości cen lub stawek obowiązujących w aktualnym kosztorysie,
2) podczas wykonywania dzieła istnieje konieczność wykonania prac dodatkowych nieprzewidzianych w zestawieniu kosztorysowym.
Podwyższenie wynagrodzenia w umowie o dzieło nie jest jednak takie łatwe i szybkie. Trzeba np. ustalić kto i jak duży miał wkład w ustalanie wynagrodzenia, co ma istotny wpływ na samo jego późniejsze podniesienie.
Wykonawca dzieła może celowo zaniżać wartość swojego wynagrodzenia, skłaniając tym zamawiającego do wybrania jego oferty spośród innych dostępnych na rynku, gdzie następnym jego krokiem będzie znaczne zwiększenie swojego wynagrodzenia.
W takim przypadku byłoby to działanie na szkodę drugiej strony.
Gdyby zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak zrobić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.
Wynagrodzenie ryczałtowe
Przy wynagrodzeniu ryczałtowym podwyższyć wynagrodzenie (lub rozwiązać umowę) można natomiast, gdy:
3) przyjmujący zamówienie poprzez wykonanie dzieła i wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, doznał rażącej straty. Przepis udziela ochrony tylko wykonawcy dzieła.
Istotna zmiana stosunków może dotyczyć wyłącznie zdarzenia zewnętrznego, niezależnego od stron, którego nie były one w stanie obiektywnie przewidzieć w momencie zawarcia umowy. Zmiana stosunków dotyczy np. nieoczekiwanej zmiany cen rynkowych lub dodatkowych opłat lokalnych.
Mówi się tutaj także o zmianie stanu prawnego, a więc i stawek podatkowych – co w praktyce bywa najczęstszym przypadkiem.
Umowne podwyższenie wynagrodzenia
Zarówno wykonawca, jak i zamawiający, mają możliwość ustalenia w umowie zasad podwyższenia, obniżenia wynagrodzenia – lub zablokowania takich działań.
Strony mogą np. ustalić, że przy wykonaniu prac dodatkowych dojdzie do zwiększenia ustalonego wynagrodzenia, a przy niewykonaniu któregoś z zadań, dojdzie do obniżenia wynagrodzenia dla wykonawcy.
Jak podnieść wynagrodzenie po wykonaniu utworu?
Twórca, opierając się na Prawie autorskim, ma możliwość domagania się podwyższenia swojego wynagrodzenia przez sąd, gdy przeniósł autorskie prawa majątkowe lub udzielił na nie licencji.
W razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd. – Art. 44 Prawa autorskiego
Powyższy przepis nastawiony jest na ochronę twórcy i tak należy go czytać. Dysproporcja między wynagrodzeniem a korzyściami nie musi istnieć w trakcie zawierania umowy. Może powstać dopiero po jakimś czasie, gdy utwór jest już eksploatowany. Warto wiedzieć, że musi być ona rażąca i nie wystarczy sama różnica między wynagrodzeniem twórcy a nabywcy praw – taka różnica będzie występować zawsze, gdy druga strona nastawiona jest na zysk.
Przeczytaj więcej w Tyle się mówi o majątkowych i osobistych prawach twórców.
Aby móc wskazać tę rażącą dysproporcję, twórcy mają prawo domagać się informacji oraz wglądu do dokumentacji mającej istotne znaczenie dla określenia wysokości wynagrodzenia – należy spełnić przy tym przesłanki zastosowania omawianego już art. 44 Prawa autorskiego.
Istnieją także inne metody podnoszenia wynagrodzenia oparte o Kodeks cywilny i ogólne przepisy o zobowiązaniach, o których opowiem w kolejnym artykule.
Jak widzisz, po podpisaniu umowy masz kilka możliwości podniesienia swojego wynagrodzenia – wtedy, gdy zmieniły się ceny na rynku, ponosisz straty, wykonujesz dodatkowe prace a także, gdy występuje dysproporcja między Twoim wynagrodzeniem, a korzyściami nabywcy.
Artykuł pochodzi z bloga ArkadiuszSzczudło.pl
