Przepisy regulujące pracę zdalną zostały wprowadzone do Kodeksu pracy w 2023 roku, co było odpowiedzią na zmieniające się realia i wymagania rynku pracy. Praca zdalna jest obecnie traktowana na równi z pracą stacjonarną, wykonywaną np. w biurze. Nowe regulacje mogą jednak wciąż budzić wątpliwości, np. w zakresie uzyskania zwolnienia lekarskiego. W artykule wyjaśniamy najważniejsze kwestie związane z pracą zdalną i e-zwolnieniem L4, aby pomóc zrozumieć, jak te przepisy wpływają na codzienną praktykę zawodową.
Czy można otrzymać e-zwolnienie L4, pracując zdalnie?
Pracownik zatrudniony na umowę o pracę lub umowę zlecenie (jeśli opłaca składki chorobowe) ma prawo ubiegać się o L4, jeśli choroba uniemożliwia mu wykonywanie obowiązków zawodowych, nawet jeśli pracuje zdalnie. Praca np. z domu nie wyklucza możliwości uzyskania zwolnienia lekarskiego – warunki jego otrzymania są identyczne jak dla osób pracujących stacjonarnie. Podstawą jest zatem sytuacja zdrowotna pacjenta.
Niezależnie od formy pracy, zwolnienie lekarskie L4 online ma na celu zapewnienie pracownikowi odpowiedniego czasu na regenerację i powrót do zdrowia. E-zwolnienie (elektroniczne zwolnienie lekarskie, inaczej e-ZLA) jest obecnie standardem w Polsce od grudnia 2018 roku. Co więcej, ten rodzaj zaświadczenia może uzyskać podczas tradycyjnej wizycie u lekarza, jak również w trakcie konsultacji online, np. przez wideorozmowę.
Warto pamiętać, że pracownik przebywający na L4, także w przypadku pracy zdalnej, nie powinien wykonywać żadnych obowiązków zawodowych. e-ZLA służy wyłącznie wsparciu procesu leczenia. W tym czasie pacjent może skupić się na odpoczynku, regeneracji i przestrzeganiu zaleceń lekarskich, aby jak najszybciej wrócić do pełnej sprawności sprzed choroby. Może zdarzyć się, że w trakcie L4 pacjent musi odbyć ponowną konsultację, wyjść do apteki po leki lub udać się na zabiegi rehabilitacyjne, do czego ma pełne prawo, szczególnie jeśli wymienione czynności są zgodne z zaleceniami lekarskimi. Pamiętaj, że lekarz może także przepisać e-receptę na potrzebne leki, jeżeli uzna taką konieczność.
Jakie są przepisy dotyczące e-zwolnienia L4 a praca zdalna?
Pod względem prawnym zwolnienia lekarskie w pracy zdalnej regulują te same przepisy, co w przypadku pracy stacjonarnej. Podstawowym aktem prawnym jest ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przepisy jasno wskazują, że pracownik ma prawo do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego, jeśli jego stan zdrowia i związana z nim choroba czynią go niezdolnym do wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę lub umowy zlecenia. Praca zdalna nie wpływa na prawa pracownika w tym zakresie, a zwolnienie lekarskie obowiązuje na takich samych zasadach jak w przypadku pracy stacjonarnej.
Jakie są konsekwencje dla pracownika i pracodawcy w przypadku e-zwolnienia podczas pracy zdalnej?
E-zwolnienie jest zaświadczeniem wydawanym przez lekarza, które uprawnia pracownika do czasowego zawieszenia wykonywania czynności służbowych i obowiązków zawodowych, pozwalając mu na pełne skupienie się na powrocie do zdrowia i regeneracji.
Wiąże się z tym:
- bezpośrednia nieobecność pracownika, nawet jeśli pracuje zdalnie (staje się on nieosiągalny pod kątem mailowym, telefonicznym, czy innymi formami kontaktu zawodowego),
- pośrednio brak realizacji obowiązków, które zwykle pracodawca musi przekazać innej osobie/osobom lub przesunąć ich realizację w czasie.
Dodatkowo pracownikowi przebywającemu na zwolnieniu nie można zlecić żadnych zadań, niezależnie od ich rodzaju. Przykładowo, jeśli pracownik jest zatrudniony na umowę o pracę, pracodawca nie może powierzyć mu wykonania pracy w ramach umowy zlecenia, nawet jeśli byłaby to praca o mniejszym zakresie odpowiedzialności.
Zwolnienie L4 nakłada na pracownika także inne obowiązki – nie może on podjąć żadnej działalności, ani stacjonarnej, ani zdalnej, ani mobilnej, na rzecz innego podmiotu gospodarczego, np. konkurencyjnego wobec pracodawcy. Obejmuje to także wszelkie działania, które mogłyby wpłynąć na jego proces rekonwalescencji.
Jak e-zwolnienia L4 wpływają na pracę zdalną i elastyczne godziny pracy?
Praca zdalna, co warto podkreślić, w zależności od zasad panujących w firmie, oferuje pewną elastyczność w zakresie rozpoczęcia pracy. Jednak przebywanie na L4 niweluje tę elastyczność. Dlaczego? W czasie e-zwolnienia pracownik nie może podejmować pracy, nawet w zmienionych godzinach. Oznacza to, że jeśli jego standardowe godziny pracy to np. 8-16, nie może wykonywać swoich obowiązków po godzinie 16. Upraszczając – zwolnienie lekarskie obowiązuje przez całą dobę. Pracownik przebywający na L4 powinien skupić się wyłącznie na odpoczynku i powrocie do zdrowia, bez obciążenia jakimikolwiek obowiązkami zawodowymi.
Jakie są zalecenia dla pracodawców dotyczące e-zwolnień w kontekście pracy zdalnej?
Pracodawcy w określonych sytuacjach, jeśli istnieje podejrzenie, że pracownik nie przestrzega zaleceń lekarskich wynikających z L4, mogą zlecić kontrolę przeprowadzoną przez ZUS. Mimo tego na pracodawcę nakładane są liczne obowiązki związane z L4 pracownika. Należą do nich:
- respektowanie e-zwolnienia lekarskiego;
- zapewnienie pracownikowi możliwości odpoczynku i regeneracji, co wiąże się z nie wyznaczaniem obowiązków służbowych, nawet tych mniej angażujących fizycznie i psychicznie, a także ograniczenie kontaktu do minimum;
- zachowanie poufności wobec innych pracowników firmy odnośnie do tego, kto wystawił zwolnienie lekarskie, na jaki okres, a także innych danych, które regulują inne przepisy dotyczące danych osobowych, np. RODO.
Jak uzyskać e-zwolnienie L4 bez wychodzenia z domu?
Objawy grypy czy dokuczliwe problemy żołądkowe mogą skutecznie zniechęcić do wizyty w przychodni, zwłaszcza jeśli pacjent nie ma pewności, czy lekarz przyjmie go jeszcze tego samego dnia. W takiej sytuacji warto skorzystać z usług portalu telemedycznego, takiego jak np. MED, który oferuje opiekę zdrowotną zgodną ze standardami Naczelnej Izby Lekarskiej. Osoby pracujące zdalnie, z uciążliwymi objawami choroby mogą skorzystać z konsultacji internistycznej STANDARD, która pozwala na umówienie planowej wizyty u specjalisty, lub teleporady internistycznej EXPRESS, dzięki której można skontaktować się z lekarzem w 15 minut. W trakcie rozmowy lekarz przeprowadzi wywiad medyczny, oceni stan kliniczny pacjenta i podejmie decyzję, czy wystawienie e-zwolnienia L4 jest uzasadnione. Konsultacja lekarska online oferuje oszczędność czasu, wygodę i szybki kontakt z lekarzem, nawet w nocy.
