Bawełna to najpopularniejszy surowiec na świecie stosowany do produkcji odzieży, czy aby jednak najzdrowszy dla środowiska? Globalna produkcja bawełny skoncentrowana jest przede wszystkim w Azji. Chiny i Indie to najwięksi producenci tego surowca, jednak największym eksporterem są Stany Zjednoczone. Prognozuje się, iż do 2050 roku produkcja bawełny ma wzrosnąć czterokrotnie. A może warto byłoby poszukać alternatywy?
Bawełna czy konopie? Co było pierwsze?
Od ponad tysiąca lat p.n.e aż do 1883 roku n.e. konopie siewne (Cannabis sativa) były największą uprawą rolną naszej planety. Według książki „Columbia History of the World”, najwcześniej znana tkanina, o której wzmianki sięgają VIII wieku p.n.e. najprawdopodobniej była wykonana z konopi. Do XX wieku aż osiemdziesiąt procent wszystkich tkanin na ubrania, namioty, bieliznę, koce, prześcieradła, ręczniki i obrusy było wykonanych z włókna konopnego.
Konopie były używane przez tysiące lat do produkcji wytrzymałych tekstyliów w ogromnych ilościach. Zakaz używania konopi w szerokim spektrum działania sprawił, że konopie przemysłowe były tak samo nielegalne jak konopie indyjskie. W tym czasie przemysł włókienniczy konopi został zniszczony, a na znaczeniu zyskała bawełna.
Bawełna czy konopie?
Wraz z wprowadzeniem odziarniarki bawełny (cotton gin) do przemysłu tekstylnego w 1793 roku, możliwe było sprawne oddzielanie nasion od bawełny, dzięki czemu produkcja bawełnianych tkanin stała się łatwiejsza i tańsza. Od tamtego czasu wartość upraw w USA wzrosła do prawie 8 milionów dolarów w ciągu zaledwie 10 lat. W tym czasie uprawy konopi zostały zabronione w USA, a następnie w innych krajach na całym świecie. Włókno bawełniane znalazło wykorzystanie w wielu gałęziach przemysłu i zdominowało rynek odzieżowy. Czy słusznie?
Efektywność produkcji
Jeden hektar uprawy konopi dostarcza taką ilość włókna co 2 lub 3 hektary uprawy bawełny. Wymaga ona dużo więcej ziemi w porównaniu z konopiami, a uprawy konopi dają prawie dwa razy więcej gotowych tkanin na tonę w przeciwieństwie do bawełny uprawianej na tej samej powierzchni. Cannabis sativa są silnymi i wytrzymałymi na różne warunki klimatyczne roślinami o szybkim tempie wzrostu. W ciągu jednego okresu wegetacji osiągają wysokość do 3 metrów.
Uprawa a ekologia
Statystyki pokazują, że 16% pestycydów używanych na całym świecie konsumowana jest na uprawę bawełny. Ciężko więc mówić o ekologii produkcji czy samej tkaniny szczególnie w przypadku masowej skali. Ponadto do wyprodukowania jednego kilograma gotowego surowca bawełny potrzeba blisko 10.000 litrów świeżej wody! Uprawa konopi ma o 50% mniejsze jej zużycie. Niektóre regiony świata, które postawiły na intensywną uprawę bawełny borykają się z ogromnymi problemami braku pitnej wody. Znany na całym świecie przypadek wyschnięcia Jeziora Aralskiego, niegdyś zajmującego powierzchnię 68,5 tys. km2 jest spowodowany właśnie przez uprawy bawełny. Dziś w miejscu jeziora znajduje się toksyczna pustynia z ogromną ilością szkodliwych substancji pochodzących z upraw, a pozostałe niewielkie akweny jeziora są bezużyteczne.
Warty uwagi jest także fakt, iż konopie mają niezwykle dobroczynny wpływ na glebę. Ich mocny system korzeniowy doskonale ją spulchnia i wiąże. Dzięki temu mogą być sadzone na wałach przeciwpowodziowych wzmacniając je. W korzeniach pozostałych po ścięciu Cannabis sativa znajduje się dużo składników odżywczych, co korzystnie wpływa na żyzność gleby. Dlatego są doskonałym przedplonem dla wielu zbóż i roślin uprawnych. Mają one bardzo cenną właściwość, dzięki której wyciągają metale ciężkie i toksyczne substancje z gruntu. To sprawia, że idealnie nadają się do oczyszczania skażonych terenów. Pochłaniają również bardzo dużo CO2 podczas wzrostu, poprawiając jakość powietrza. Te wszystkie korzyści sprawiają, że konopie przemysłowe są jednymi z najbardziej ekologicznych i użytecznych roślin na świecie.
Jakość
Z łodyg konopnych w zależności od ich grubości można wytwarzać różnego rodzaju tkaniny. Ubrania wykonane z konopi są nie tylko trwalsze, mogą być użytkowane dwa razy dłużej niż bawełna. Obie tkaniny mają tendencję do zmiękczania w miarę upływu czasu. Konopie jednak w przeciwieństwie do bawełny zachowują swoją wytrzymałość, gdy są mokre i nie rozpadają się po wielokrotnym praniu, jak to ma miejsce w przypadku bawełny. Włókno konopne jest tak wszechstronne, że można je nawet wykorzystać do produkcji niezwykle mocnych lin i kabli, które mogą wspierać zaskakująco dużą wagę dzięki niezwykłej wytrzymałości na rozciąganie tego włókna. Materiał zapewnia wyjątkowe ciepło i miękkość naturalnej tkaniny, zachowując przy tym trwałość w odróżnieniu od innych materiałów. Konopne tkaniny są bardzo uniwersalne i mogą być użyte do produkcji odzieży, akcesoriów, obuwia, tapicerek.
Istnieje jeszcze jedna, bardzo istotna zaleta tkaniny konopnej, a mianowicie bardzo dobrze radzi sobie z odpornością na zapachy, wilgocią oraz przepuszczalnością powietrza. W przypadku bawełny wszelkie zapachy z powietrza oraz te związane z noszeniem odzieży blisko skóry zostają zatrzymane w tkaninie. Konopie mają naturalne właściwości antybakteryjne, które sprawiają, że tkaniny są wyjątkowo odporne na zatrzymywanie nieprzyjemnych zapachów, a także zapewniają korzyści dla skóry. Ponadto bardzo dobrze odprowadzają wilgoć i zapobiegają łatwemu pleśnieniu, w przeciwieństwie do bawełny.
Estetyka
Bawełna jest naturalnie biała bez barwników, dzięki czemu jej kolor można łatwo zmienić stosując barwniki. Niestety najczęściej są to barwniki chemiczne, do tego pozostałe z procesu produkcji resztki pestycydów / herbicydów są obecne w tkaninie i mogą prowadzić do szkodliwych skutków ubocznych skóry i reakcji alergicznych.
Z kolei konopie można zbierać na różne sposoby, dzięki czemu mogą być kremowo białe, brązowe, zielone, szare, a nawet czarne, naturalnie, bez użycia jakichkolwiek barwników. Konopie można nadal farbować, aby osiągnąć pożądany kolor, zarówno naturalnie, jak i sztucznie.
Bilans jest prosty. Konopie są znacznie bardziej przyjazne środowisku: ich produkcja jest wydajniejsza, zaś sama tkanina zdrowsza dla człowieka i o wiele trwalsza niż bawełna. Nic więc dziwnego, że konopie stają się bardzo popularnym wyborem wśród producentów odzieży. Produkty z włókna konopnego będzie można zakupić podczas nadchodzącego targu produktów konopnych Kanaba Fair, już 9 i 10 grudnia w Warszawie. Na miejscu przekonacie się również o innych właściwościach konopi – znajdziecie oleje CBD, jedzenie czy kosmetyki.
Tekst: Małgorzata Szakuła
