Biznes podróbek – kto je kupuje, sprzedaje i kto z nimi walczy?

Biznes podróbek, pomimo wielu prób walki z nim, kwitnie i rozrasta się w zastraszającym tempie. Kim są osoby, które sprzedają takie produkty, kto je kupuje i czy walczący z nielegalnym biznesem mogą coś zdziałać?

Tylko w czerwcu zeszłego roku włoska policja zablokowała ponad 400 sklepów internetowych z podróbkami produktów high fashion, takich jak torebki Prady czy zegarki Patek Philippe. Włoski rząd już od dawna walczy z podróbkowym biznesem, który w samej Italii rocznie przynosi zyski rzędu 60 miliardów rocznie. Dodajmy do tego pozostałe kraje i kontynenty, a dostaniemy ogromne sumy pieniężne.

Kto kupuje

Gdyby nie było zapotrzebowania na tego typu produkty, nie rozwinąłby się on na tak dużą skalę. Przypomnijmy sobie jakiekolwiek, bardziej lub mniej, egzotyczne wakacje – w 90% przypadków miejskie deptaki wypełnione były sprzedawcami „oryginalnych” okularów Ray Ban, zegarkami Rolex i torebkami Gucci, którzy w momencie potrafili dosłownie zwinąć swój uliczny biznes i uciekać przed lokalną policją. Cóż z tego, skoro dwie godziny później pojawiali się w tym samym miejscu i ponownie zachęcali turystki do zakupu.

Od lat oglądamy pokazy mody, śledzimy najnowsze kampanie promocyjne, inspirujemy się stylem gwiazd. I nic dziwnego, że w pewnym momencie torebka kupiona w Parfois za kilkadziesiąt złotych wcale nie jest taka ładna jak ta od Celine, którą nosi J.Lo, pomimo tego, że wyglądają na bardzo podobne. Dlaczego? Bo nie ma pięknego, delikatnego i złotego napisu marki.

Zbiór liter

To, że podróbki były, są i będą kupowane, nie ulega wątpliwościom. Pozostaje jednak pytanie, dlaczego są tak pożądane jak ich oryginalne wersje? Czy faktycznie napis i metka, które są tylko zbiorem liter bez historii, nakładu pracy, jakości i prawdy sprawia, że czujemy się lepiej? Czy faktycznie podrobiona torebka Gucci będzie wyznacznikiem wejścia do pewnej grupy klasowej, w której chce być każdy? Pozostaje jeszcze kwestia tych, których stać na oryginalne produkty projektantów, a mimo tego, wciąż noszą podróbki. W polskiej, ale i zagranicznej sieci nie raz pojawiały się zdjęcia znanych i lubianych, paradujących głównie z podrobionymi torebkami i akcesoriami. O co zatem chodzi?

Karolina Gadzimska, odpowiedzialna za PR marki LaMania ma na ten temat swoje zdanie: Celebryta nie będzie kojarzony z podróbkami, a przynajmniej nikt nie będzie podejrzewał osoby o takim statusie społecznym o kupowanie kopii. To nieprawda. Internauci są wyjątkowo świadomą grupą społeczną, która alergicznie reaguje na jakiekolwiek próby oszukiwania. Internet nie zna litości, a wystarczy jedna wpadka, żeby do danego celebryty na długi czas przylgnęła łatka osoby noszącej podrobione produkty. Wtóruje jej projektant Jacob Birge: W Polsce jest tzw. parcie na szkło, ścianki i celebryctwo. Niestety, każdy chce zaistnieć – co może być paradoksem, bo ktoś przyłapany na noszeniu podróbek, wywoła skandal i zyska popularność. Z kolei Gosia Baczyńska, której nie można odmówić racji, twierdzi, że chodzi o coś więcej: Może to przez brak wyedukowania na temat tego, że nasza praca jest niezwykle ciężka, żmudna i czasochłonna? To są lata wyrzeczeń, dlatego sama świadomość tego, że ktoś może nosić podróbki jest po prostu nie do przyjęcia. 

Logicznym jest, że każda z nas chciałaby mieć kultowe torebki Chanel w co najmniej kilku kolorach i modelach. Jednak kompletnie nielogicznym i niezgodnym, ani z prawem ani etyką, jest kupowanie podróbek, których producenci zarabiają na OSZUKIWANIU.

Gosia Baczyńska co rusz znajduje produkty, które łudząco przypominają te z jej metką. Niektóre z fałszowanych projektów wyglądają niemalże identycznie jak oryginały, co tylko po raz kolejny udowadnia, jak mało istotne dla niektórych w branży podróbek są zasady etyczne. Nawet dla uchodzącego za jeden z najpopularniejszych magazynów modowych w tym kraju.

Poniższe zdjęcie to tylko jeden z przykładów, w jaki sposób podrabiane są projekty Baczyńskiej. Już dwa tygodnie po pokazie “I feel love”, mizerna podróbka sukienki w pepitkę pojawiła się na witrynie jednego z warszawskich butików, wraz ze skopiowaną scenografią pokazu.

Kto za tym stoi?

W raporcie Europejskiego Biura Harmonizującego Rynek Wewnętrzny wynika, że ok. 10% wszystkich produktów związanych z modą, włączając w to odzież, obuwie oraz akcesoria, to podróbki. Ich sprzedaż pozbawiła projektantów mody niemal 30 miliardów dolarów dochodów w ciągu (tylko!) roku. Co warte zanotowania to fakt, że w parze z produkcją „fałszywek” idą zwolnienia pracowników, które w raporcie oszacowano w granicach od 360 do 520 tysięcy posad. Krajem, w którym biznes podróbkowy jest największy są wspomniane Włochy, gdzie przez fałszowane produkty w ciągu roku pracę w branży mody straciło 50 000 osób. Jeśli skumulujemy efekty biznesu podróbkowego, działającego niczym efekt domina, straty gospodarce sięgają średnio 48 miliardów dolarów.

Gosia Baczyńska często spotyka się z podróbkami swoich projektów. Najbardziej rażącym przykładem jest mój były pracownik, który za kradzieże, jakich się dopuszczał w mojej firmie, został skazany prawomocnym wyrokiem sądu. Nawiązał on współpracę z właścicielem salonu z sektora beauty, który postanowił zostać projektantem i od trzech lat sygnuje swoim nazwiskiem ubrania i opaski na włosy, których nie jest autorem, następnie sprzedaje w swoim salonie. Nadal wspólnie kopiują moje projekty. Dodam, że pomagałam w otwarciu tego salonu...

Sprawa dotyczy nie tylko ubrań Baczyńskiej, ale też opasek do włosów Jennifer Behr. Butik Gosi Baczyńskiej to jedyne miejsce w Polsce, w którym od sześciu lat dostępne są projekty tej światowej sławy projektantki z Nowego Jorku (jej biżuterię do włosów noszą największe sławy: Madonna, Jennifer Lawrence czy Rihanna). Dostępne kopie/podróbki są wątpliwej jakości i mają niewiele wspólnego z kunsztownym rzemiosłem i materią akcesoriów Jennifer Behr.

fot. Oryginalny projekt opaski Jennifer Behr oraz jego podróbka

Okazuje się zatem, że nawet w polskiej branży mody dochodzi do zjawiska, gdzie ci, którzy powinni uchodzić za sojuszników, kopią pod sobą dołki. W końcu nic tak nie smakuje, jak słodki smak zemsty i poniżenie kogoś, prawda?

Walka polskich projektantów z podróbkami

Wydaje się, że pomimo wielu prób wciąż są problemy ze zniwelowaniem biznesu podróbkowego. Nie tylko rynek światowy czy europejski, ale również nasz rodzimy wciąż spotyka się z podrabianiem produktów. Jedną z marek, która walczy z producentami produktów pseudoluksusowych jest LaMania. Nie oznacza to jednak walki łatwej, prostej i bezproblemowej: Walka z podróbkami to walka bardzo czasochłonna i kosztowna. Liczba podróbek zalewających nasz rynek jest tak duża, że mało kto jest w stanie walczyć z każdą firmą, producentem i butikiem, który zajmuje się ich masową produkcją lub sprzedażą – komentuje Karolina Gadzimska, dodając: zdarzyły nam się sytuacje, gdzie skopiowany model bardzo blisko odzwierciedlał oryginał. Wtedy sprawą zajmuje się dział prawny. I przestrzegam, że robi to bardzo skutecznie. W rezultacie firma, która dopuściła się plagiatu zmuszona jest do wycofania danego modelu ze swojej oferty.

Czy można zwalczyć ten biznes?

Wydaje się, że walka z biznesem podróbek jest walką z wiatrakami. Można do niej podchodzić, można próbować i nawet można odnieść zwycięstwo w bitwie, ale wynik wojny wciąż pozostaje nierozstrzygnięty. Niestety, ale jak to podczas wojny bywa, tracą na tym wszyscy. Karolina Gadzimska potwierdza te słowa: Branża traci potencjalnych klientów, projektant potencjalną sprzedaż, pracownik miejsce pracy. Klienci też mogą stracić – jeśli nie od razu, to w przyszłości. Jest to walka, którą toczymy od bardzo dawna – cieszę się, że marki podejmują coraz bardziej zdecydowane kroki, aby coś w tym temacie zmienić. Pozostaje jednak pytanie, czy faktycznie można coś zmienić? Z prawem autorskim w modzie bywa, niestety, bardzo różnie. Co więcej, Jacob Birge uważa, że jest nawet gorzej: Niestety prawa autorskie w modzie niemal nie istnieją (lub istnieją, ale są właściwie nie do wyegzekwowania), więc dopóki to się nie zmieni, to napływ podrabianych Adidasów z czterema paskami będzie wciąż obecny. 

Okazuje się zatem, że jest ogólne przyzwolenie na podrabianie produktów, na tworzenie marnych kopii oraz kradzież autorskich projektów. Przykłady LaManii, Jacoba Birge, Gosi Baczyńskiej i mnóstwa innych projektantów doskonale przedstawiają ogromną skalę przestępczości, na którą jeszcze nie znaleziono skutecznego sposobu. Pozostaje jednak pytanie – jak można pomóc w rozwiązaniu problemu, skoro nawet osoby z jednego środowiska szkodzą sobie nawzajem?

Autor: Joanna Dederko