Czy zdarzyła Ci się już taka sytuacja? Krawcowa źle odszyła Twój projekt i powstał między Wami spór? Takie historie słyszałem wielokrotnie. Czas odpowiedzieć Wam na blogu na to pytanie i kilka innych.
Muszę w tym miejscu przyjąć założenie, że zarówno Ty (jako projektant), jak i Twój podwykonawca, prowadzicie działalność gospodarczą. W innym wypadku musiałbym wziąć pod uwagę dodatkowo prawa konsumenta.
Przeczytaj też: Kiedy muszę założyć działalność gospodarczą?
Jaką umowę zawrzeć ze szwalnią lub krawcową?
Od początku muszę wyjaśnić Ci jaką umowę powinieneś zawrzeć ze szwalnią lub krawcową. Ma to istotne znaczenie dla późniejszego dochodzenia Twoich roszczeń.
Krawcowa ma uszyć dla Ciebie produkt z Twojego własnego projektu.
W większości takich przypadków, ze szwalnią zawarłeś prostą umowę o dzieło w formie ustnej lub mailowej. Zastosowanie wtedy mają wprost przepisy Kodeksu cywilnego.
Podobnie ma się sprawa z konstruktorami, gdzie taka osoba ma Ci przygotować wyłącznie odpowiednie rysunki techniczne.
Przeczytaj też: Co może być dziełem w umowie o dzieło?
Jaką formę powinna mieć umowa z krawcem lub konstruktorem?
Dla samej ważności takich umów forma ich zawarcia nie ma znaczenia.
Dopiero, w przypadku gdybyś chciał w umowie o dzieło przenieść majątkowe prawa autorskie na drugą stronę, wtedy obowiązkowa jest forma pisemna. Celem Waszej współpracy i zobowiązania nie jest przeniesienie majątkowych praw autorskich.
Oczywiście, przy formie ustnej umowy możemy spotkać się się z problemami dowodowymi – czyli udowodnieniem tego, do czego zobowiązała się druga strona. Lepszym rozwiązaniem będzie ustalanie wszystkiego przez maila.
Przeczytaj też: Czy umowa może być zawarta przez e-mail?
Szwalnia opóźnia się z wykonaniem umowy?
Zapobiegając takiej sytuacji, powinieneś dodać odpowiednie postanowienia w swojej umowie o dzieło. Określisz tam, co powinno się dziać, kiedy podwykonawca będzie spóźniony z dostarczeniem gotowych produktów.
Co możesz zrobić, gdy nie zabezpieczyłeś się wcześniej?
Możesz od umowy odstąpić. Wywoła to skutek taki, jakby umowa nie została zawarta – więc możesz żądać zwrotu wszystkiego, co przekazałeś. Informacje na temat odszkodowania dodałem poniżej.
Co zrobić, gdy szwalnia źle wykonuje dzieło?
W takim wypadku, możesz:
- wezwać do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin,
- po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu możesz od umowy odstąpićalbo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
Jeżeli odstępujesz od umowy lub powierzasz jej wykonanie komuś innemu, możesz żądać zwrotu materiałów i wydania rozpoczętego dzieła.
Co zrobić, gdy szwalnia źle odszyła produkt?
Powyżej opisałem Ci, co możesz zrobić, gdy szwalnia wykonuje produkt niezgodnie z ustaleniami.
Wtedy, gdy produkt został Ci już dostarczony i nie zgadza się z umową – tj. posiada wady fizyczne lub prawne – możesz opierać się na rękojmi z Kodeksu cywilnego.
Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę to możesz złożyć oświadczenie o obniżeniu cenyalbo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla Ciebie wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez wykonawcę albo nie uczynił on zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Kolejnym Twoim uprawnieniem jest od razu możliwość żądania wymiany rzeczyna wolną od wad albo usunięcia wady.
Warto wiedzieć, że nie możesz odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
Odszkodowanie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie dzieła i opóźnienia
Powyżej opisałem, co możesz zrobić w pewnych sytuacjach. Dodatkowo, w Twoim przypadku w grę wchodzi też odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania dzieła – a także wtedy, gdy wykonawca zwlekał z wykonaniem umowy.
Art. 471 Kodeksu cywilnego – Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Art. 477. § 1 Kodeksu cywilnego – W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
§ 2. Jednakże gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
Dla wyjaśnienia, dłużnikiem jest druga strona umowy – nie Ty.
Przedawnienie Twoich ewentualnych roszczeń
Napiszę wprost – roszczenia wynikające z Twojej umowy o dzieło przedawniają się po 2 latach od dnia oddania dzieła. Natomiast, jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z umową powinno być oddane.
Krawcowe lub konstruktorzy mają prawa do moich produktów?
Pomimo tego, że celem zawieranej przez Ciebie umowy nie jest współtworzenie utworu, to pewne krawcowe i konstruktorzy mogą sobie rościć prawa do swoich „utworów” – czyli Twoich projektów.
Żeby mówić o współautorstwie, musimy mówić także o tym, że wkłady muszą być twórcze i co najważniejsze, musi istnieć pewne porozumienie faktyczne między Wami.
Takie porozumienie po prostu nie występuje. A jak z wkładem twórczym? Przeczytaj poniższy wyrok:
Praca intelektualna o charakterze twórczym, jest przeciwieństwem pracy o charakterze technicznym, która polega na wykonywaniu czynności wymagających jedynie określonej wiedzy i sprawności oraz użycia określonych narzędzi, surowców i technologii. Cechą pracy o charakterze technicznym jest przewidywalność i powtarzalność osiągniętego rezultatu. Proces tworzenia, w przeciwieństwie do pracy technicznej, polega na tym, że rezultat podejmowanego działania stanowi projekcję wyobraźni osoby, od której pochodzi. (…) W tym ujęciu twórczość, jako angażująca wyobraźnię twórcy, ma charakter subiektywny. (…) Wymaganie nowości nie jest natomiast niezbędną cechą twórczości jako przejawu intelektualnej działalności człowieka. – I CK 281/05, OSNC 2006, Nr 11, poz. 186
Z wyroku jasno wynika, że praca techniczna nie jest twórcza, a skoro nie będzie twórcza, nie będzie także utworu.
Przeczytaj też: Wizażysta, fryzjer, stylista współautorami fotografii?
Kto ma prawo do przygotowanych rysunków konstrukcyjnych projektu?
Wyżej już opisałem, że konstruktor prawdopodobnie nie będzie twórcą, ani współautorem. Co w takim razie ze stworzonymi rysunkami, kto ma do nich prawa – do kogo należą fizycznie?
Przedmiotem Twojej umowy o dzieło z konstruktorem jest stworzenie rysunków konstrukcyjnych. Można wnioskować, że to właśnie do Ciebie będą one należeć, obojętne w jakiej formie – cyfrowej, czy analogowej – zostały stworzone.
Oczywiście, powinieneś dodatkowo uregulować kwestie przekazania plików źródłowych, finalnych i co później ma z nimi zrobić konstruktor.
Z pewnością nie może ich wykorzystać podczas współpracy z innym klientem, gdyż jedynie opracowuje Twój projekt, a nie tworzy coś twórczo nowego – a więc w tych okolicznościach nie ma żadnych praw autorskich do niego.
Wnioski końcowe
Zanim projektant podejmie się współpracy z krawcem, konstruktorem lub innym podwykonawcą, powinien sporządzić i zawrzeć dobrą umowę, tak? Nie dość, że będziesz miał podkładkę w formie pisemnej, to także opcję wynegocjowania odszkodowania, gdyby jednak ta osoba nie wykonała tego, do czego się zobowiązała.
Unikniesz też ewentualnych problemów w związku z udzielaniem jakiekolwiek licencji na projekt, lub roszczeniami w związku z waszym pseudo-współautorstwem.
Potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej?
Chcesz skonsultować lub napisać taką umowę dla siebie?
Napisz do mnie na [email protected]
Oczywiście to, czy kogoś praca jest twórcza i powstanie utwór trzeba każdorazowo zbadać. Nie można z góry tego przesądzić. Powyżej wskazałem Ci drogę w jakim kierunku powinno iść Twoje rozumowanie w tej kwestii.
Jeżeli przydał Ci się ten artykuł, udostępnij go dalej. Niech więcej osób z branży dowie się o tym.
